Plaża, słońce i teleskop

Teleskop nieodmiennie kojarzy się z obserwacjami nocnego nieba. Księżyc w pełni, Saturn, Jowisz, Mars czy wreszcie konstelacje gwiazd z Wielką Niedźwiedzicą na czele to obiekty, które fascynują każdego astronoma, bez względu na jego stopień zaawansowania.

Amatorzy, pochłonięci zgłębianiem nieba po zachodzie słońca często zapominają o tym, że to właśnie gwiazda dzienna jest jednym z najbardziej interesujących obiektów obserwacji. Sezon letni jest doskonałym pretekstem, by poznać Słońce nie tylko od strony jego "plażowych" właściwości.

Granulacje, protuberancje, plamy - takie zjawiska dostrzec można na tarczy słonecznej. Nie trzeba inwestować w profesjonalny sprzęt optyczny, by móc cieszyć się amatorskimi obserwacjami Słońca. Wystarczy niskobudżetowy teleskop o niewielkiej wadze i gabarytach by móc "podarować sobie trochę Słońca".

Szeroka gama produktów do nieprofesjonalnych obserwacji może doprowadzić do zawrotu głowy jeszcze zanim astronom-amator stanie w blasku Słońca.

Wybierając sprzęt dla siebie należy kierować się przede wszystkim marką, która jest gwarancją jakości zakupionego teleskopu. Największe zaufanie początkujących obserwatorów na całym świecie zdobyły - dostępne od kilku lat także na naszym rynku - firmy Celestron, Sky-Watcher, GSO oraz Meade. Zwłaszcza firma Celestron proponuje wyroby wysokiej jakości.

Miłośnik nieba wybierając teleskop, z którym uda się na plażę, powinien pamiętać, że najlepiej w obserwacjach słonecznych sprawdza się konstrukcja soczewkowa, czyli tzw. refraktor. By dostrzec szczegóły na tarczy słonecznej nie są potrzebne bardzo duże powiększenia, zatem refraktor o krótszej ogniskowej (np. 500, 700 czy 900 mm) w połączeniu z okularem o ogniskowej np. 25 mm będzie idealny.

Można także rozważyć zakup teleskopu konstrukcji Maksutowa, który daje obrazy kontrastowe i pozbawione aberracji chromatycznej lub teleskopu dedykowanego wyłącznie obserwacjom Słońca, np. Coronado PST. Tego typu konstrukcje są jednak znacznie droższe niż wspomniane refraktory.

Bez względu na typ teleskopu, nieodzowne jest wyposażenie sprzętu obserwacyjnego w filtry słoneczne. Nie należy obserwować Słońca bez uprzedniego zamontowania bezpiecznego dla wzroku filtru. W tym celu należy zaopatrzyć się w folię o gęstości ND 5,0 marki Baader Planetarium oraz plastikową oprawkę. Na rynku dostępne są również dość kosztowne filtry szklane, produkowane przez firmę Orion.

W jaki sposób wykonać filtr słoneczny, mając do dyspozycji wspomnianą folię ND 5,0 i mocowanie? Kawałek folii dopasowany rozmiarowo do średnicy tubusu posiadanego teleskopu, należy przykleić klejem typu "super glue" od spodu do plastikowej oprawy.

Przed założeniem tak przygotowanego filtru warto sprawdzić, czy w trakcie jego wykonywania uszkodzeniu nie uległa folia. W tym celu wystarczy skierować filtr pod źródło światła, np. lampkę biurową.

Jeśli na powierzchni folii nie pojawiają się nawet minimalne otwory, można bez obaw zamontować przygotowany filtr u wlotu tubusu teleskopu. Należy pamiętać, by przed przystąpieniem obserwacji Słońca zdemontować tzw. szukacz, czyli małą lunetkę celowniczą, pomocną przy namierzaniu obiektów nocnego nieba.

Bezwzględnie zabronione jest zakładanie folii słonecznej bezpośrednio na soczewkę okularową teleskopu oraz patrzenie przez teleskop w okularach przeznaczonych do obserwacji zaćmienia Słońca. Bezpieczeństwo gwarantuje wyłącznie metoda opisana powyżej.

By poprawić komfort obserwacji Słońca, można wspomóc się dodatkowymi filtrami barwnymi, np. Baader Solar Continuum 540 nm. Zastosowanie tego filtru w połączeniu z folią ND 5,0 uwydatnia cienie i półcienie konturów plam słonecznych oraz wyraźnie poprawia obraz granulacji.

Wraz z teleskopem na plażę warto zabrać także aparat fotograficzny. Zdjęcie z dziennych obserwacji może okazać się znakomitą pamiątką z wakacyjnego wypadu. By sfotografować Słońce należy wyposażyć teleskop w dwa elementy: adapter łączący korpus lustrzanki z wyciągiem teleskopu (tzw. T-Ring) oraz filtr słoneczny do fotografii (Baader Planetarium ND 3,8). Konstrukcja filtru do fotografii Słońca przeprowadzana jest w sposób analogiczny do wykonania filtru obserwacyjnego.

Niewielki teleskop pozwoli poznać Słońce jako obiekt równie fascynujący, co np. Księżyc, a plażę jako miejsce nie tylko kąpieli słonecznych. Okres wakacyjno-urlopowy w pełni, zatem warto skorzystać ze wszystkich rozrywek, jakie oferuje lato.