Czy Polacy czują się bezpieczni w sieci?
Rozwój nowych technologii przynosi bardzo wiele korzyści, ułatwiając nam życie i sprawiając, że coraz więcej spraw możemy załatwić bez wychodzenia z domu. To jednak także szereg konkretnych i bardzo realnych zagrożeń. Czy czujemy się bezpieczni w sieci?
O tym, jak groźne mogą być ataki cyberprzestępców przekonali się niedawno pracownicy CD Project, polskiego wydawcy oraz producenta gier komputerowych. Hakerzy zaszyfrowali dane na serwerach firmy, między innymi kody źródłowe "Cyberpunka 2077" i niewypuszczone wersje "Wiedźmina 3", a następnie zagrozili opublikowaniem, jeśli ich żądania nie zostaną zrealizowane. CD Projekt od razu poinformował opinię publiczną, że nie zamierza negocjować z cyberprzestępcami. Groźby hakerów zostały spełnione, a kody źródłowe gier trafiły na aukcję w darknecie. Na tego typu ataki wystawione się jednak nie tylko duże firmy, ale także... każdy z nas. Czy mamy tego świadomość? Z jakich zagrożeń zdajemy sobie sprawę i jak oceniamy nasze umiejętności w zakresie bezpiecznego korzystania z internetu? Nad tym zagadnieniem pochylili się twórcy badania "Poczucie bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni", sfinansowanego ze środków Funduszu Sprawiedliwości, którego dysponentem jest Minister Sprawiedliwości.
W internecie spędzamy coraz więcej czasu. Przeglądamy portale informacyjne, serwisy społecznościowe, gramy, rozmawiamy ze znajomymi przez komunikatory, oglądamy filmy i seriale. Coraz trudniej nam wyobrazić sobie życie bez smartfonów i szybkiego internetu. Za sprawą pandemii Covid-19 do bogatej listy naszych aktywności w sieci doszły ponadto praca i nauka zdalna. Obecnie niemal wszystko można załatwić bez wychodzenia z domu, począwszy od zapłacenia rachunków, a kończąc na zrobieniu codziennych zakupów, które zostaną nam dostarczone pod same drzwi. Wszystko to składa się na długie godziny, które spędzamy w internecie. Szybki rozwój nowych technologii ma jednak nie tylko plusy. To także szereg realnych zagrożeń, które mogą się wiązać z niezwykle poważnymi konsekwencjami. Czy jesteśmy tego świadomi?
69 proc. osób, które wzięły udział w badaniu "Poczucie bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni" zgadza się z twierdzeniem, że internet staje się coraz bardziej niebezpiecznym miejscem. 2/3 osób boi się utraty danych z komputera lub telefonu wskutek działania hakerów oraz tego, że może zostać okradziona lub oszukana. Nieco mniej, bo połowa, obawia się natomiast podsłuchu i śledzenia telefonu. Wydaje się więc, że większość korzystających na co dzień z sieci wie, czym może grozić nieumiejętne lub nieodpowiedzialne posługiwanie się nowymi technologiami. Wciąż jednak pozostaje spora grupa osób (około 30 proc.) nieświadoma czyhających na nich zagrożeń.
85 proc. badanych odpowiedziało twierdząco na pytanie, czy potrafią w sposób bezpieczny korzystać z internetu. Chodzi między innymi o zakupy i bankowość online. Czyli, co ciekawe, również ci, którzy wcześniej przyznali, że nie są świadomi zagrożeń związanych z korzystaniem z internetu. Nieco mniej pewnie czujemy się natomiast w mediach społecznościowych, gdzie umiejętność odpowiedzialnego korzystania deklaruje 77 proc. ankietowanych. Z jednej strony w większości jesteśmy świadomi niebezpieczeństw, które mogą się wiązać z korzystaniem z internetu, ale z drugiej - czujemy się pewni swoich umiejętności.
Wśród Polaków dominuje więc przekonanie, że potrafimy zadbać o swoje bezpieczeństwo. A nawet więcej: że musimy to robić, ponieważ regulacje prawne i działania służb nie chronią nas skutecznie przed cyberprzestępczością (tak uważa 57 proc. badanych). Warto też zaznaczyć, że swoje umiejętności dużo lepiej oceniają ludzie młodzi - umiejętność bezpiecznego korzystania z sieci wyraziło aż 97 proc. badanych w przedziale wiekowym 18-24. Im starsi użytkownicy, tym przekonanie to spada, na przykład w grupie 65 plus wynosi około 80 proc.
Co dziesiąta pytana osoba padła w swoim życiu ofiarą oszustwa na portalu aukcyjnym, w sklepie internetowym, przez e-mail, komunikator lub konto na serwisie społecznościowym. Ofiarami przestępstw o charakterze finansowym najczęściej padali respondenci w wieku 35-44 lata. Kradzież tożsamości lub danych częściej spotykał natomiast młodszą grupę (25-34 lata). Można więc powiedzieć, że mimo świadomości zagrożeń i wysokim przekonaniu o własnych umiejętnościach w zakresie bezpiecznego poruszania się po sieci - udane ataki cyberprzestępców zdarzają się dość często.
Szacuje się, że krążących obecnie po sieci wirusów komputerowych jest około 500 tysięcy. A liczba ta rośnie z każdym dniem. Jak możemy się przed nimi bronić? Przede wszystkim powinniśmy stosować się do kilku prostych zasad: nie otwierać linków oraz załączników w przychodzących do nas od nieznanych nadawców e-maili, nie podawać swoich danych ani haseł osobom, których wcześniej nie zweryfikujemy i nie potwierdzimy ich tożsamości oraz śledzić ostrzeżenia o zagrożeniach na przykład od naszego banku. Dobrym pomysłem jest również niekorzystanie z publicznych sieci wi-fi, częsta zmiana haseł i nie zapamiętywanie ich w przeglądarkach oraz korzystanie z dobrych programów antywirusowych.
Piętą achillesową wszystkich, najlepszych nawet zabezpieczeń jest jednak czynnik ludzki. Spora część udanych ataków na laptopy czy smartfony opiera się na socjotechnice, bazując na naszej naiwności i łatwowierności. Najskuteczniejszym programem antywirusowym wciąż pozostaje... zdrowy rozsądek.
Partnerem publikacji jest Stowarzyszenie Absolwentów Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego.
Badanie ilościowe na reprezentatywnej grupie dorosłych Polaków, mających dostęp do Internetu, zostało przeprowadzone w dniach od 12 do 18 lutego 2021 roku.
Szczegółowe wyniki badania "Poczucie bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni" znajdziesz tutaj.
Partner Publikacji