Naukowcy ujawniają tajemnice skrywane przez marsjańskie wydmy
Chiński łazik Zhurong od 2021 roku bada powierzchnię Czerwonej Planety. W ostatnim czasie skupił się na marsjańskich wydmach i odkrył, kiedy mogła się zakończyć ostatnia epoka lodowcowa na Marsie.
Według powszechnie akceptowanej teorii ostatnia epoka lodowcowa na Marsie trwała od 2,1 mln do 400 000 lat temu. Wzór występowania na Czerwonej Planecie zlodowaceń jest napędzany przez marsjański odpowiednik ziemskich cykli Milankovicia - są to zmiany poszczególnych parametrów orbity ziemskiej, które mogą powodować globalne zmiany klimatyczne.
Obecnie większość lodu na Marsie zlokalizowana jest na biegunach, jednakże podczas ostatniej epoki lodowcowej zasięg lodu był znacznie większy i osiągał znacznie niższe szerokości geograficzne.
Wcześniejsze obserwacje satelitarne wskazały, że obszar Utopia Planitia nie tak dawno temu był pokryty lodem. Do tej pory było widoczne to jedynie z kosmosu, lecz teraz udokumentowane zostało to także z ziemi, dzięki analizom łazika Zhurong.
Naukowcy ten fragment Marsa nawali płaszczem lodowo-pyłowym zależnym od szerokości geograficznej (LDM). Oznacza to, że pokrywa lodowa była tutaj mieszaniną lodu i pyłu o grubości kilku metrów.
Naukowcy, analizując marsjańskie wydmy, doszli do wniosku, że w ostatniej zimnej fazie doszło do zmiany "reżimu wiatru". Na Utopii Planitia występują barchany, czyli wydmy o półksiężycowatym kształcie. Ich ramiona są wysunięte zgodnie z kierunkiem wiatru - przemieszczają się one szybciej niż centralna część formy.
Udokumentowane wydmy wskazują na to, że kiedyś dominowały tu wiatry północno-wschodnie. Obecnie rejestrowanym głównym kierunkiem wiatru jest kierunek północno-zachodni. Łazik Zhurong w trakcie swojej podróży odkrył także, że barchany posiadają "ciemną i jasną skorupę piasku". Ciemniejsza część jest zdecydowanie bardziej chropowata, aniżeli jaśniejsze fragmenty, co sugeruje, że powstawały one w zupełnie innych warunkach klimatycznych.
Naukowcy w swoim artykule naukowym piszą: "Znajdujemy dowody na sekwencję stratygraficzną obejmującą początkowe formowanie się wydm, wskazującą na wiatry północno-wschodnie, cementujące osady wydmowe, a następnie ich erozję przez wiatry północno-zachodnie, erodujące barchany i tworzące charakterystyczne wydmy podłużne, z przejściem reżimu wiatru zgodnym z końcem epoki lodowcowej".
Na podstawie liczby odkrytych kraterów na wydmach, specjaliści oszacowali wiek form geomorfologicznych. Tworzyły się one między 2 mln a 400 000 lat temu, co jest zgodne z wcześniejszymi teoriami dotyczącymi zmian marsjańskiego klimatu.
Jak mówi prof. Li Chunlai z Chińskiej Akademii Nauk: - Eksploracja i badania nad ewolucją klimatu Marsa od dawna budzą wielkie zainteresowanie. Mars jest najbardziej podobną do Ziemi planetą w Układzie Słonecznym. Zrozumienie procesów klimatycznych na Marsie obiecuje odkryć szczegóły ewolucji i historii Ziemi oraz innych planet w naszym Układzie Słonecznym.
Na Ziemi wiatry wiejące przez tysiące lat w jednym kierunku z łatwością zniszczą/zmieniają niemal każdą wydmę, lecz na Marsie tego typu zmiany zachodzą niezwykle powoli z powodu rzadkiej atmosfery. Naukowcy twierdzą, że ostatnia epoka lodowcowa na Czerwonej Planecie zbiegła się z okresem, w którym kąt między płaszczyzną orbity a osią Marsa wahał się między 15 a 30 stopni. Wyniki badań zostały opublikowane w prestiżowym czasopiśmie naukowym Nature.
