Dlaczego mgła znika, gdy zaczyna świecić słońce?
Mgła to dla wielu niezwykle tajemnicze i fascynujące zjawisko. Spowite mleczną poświatą góry, pola czy lasy wyglądają po prostu nieziemsko. Jednocześnie mgła znacznie obniża widoczność i tworzy niebezpieczeństwo np. na drodze. Wytłumaczenie tego zjawiska jest jednak prozaiczne i całkowicie naturalne. Jak powstaje mgła, w jakich miejscach pojawia się najczęściej i kiedy opada?
W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że mgła jest po prostu chmurą. W tym przypadku znajduje się nisko nad ziemią, zaraz przy jej powierzchni. Również składa się z pary wodnej (a właściwie malutkich kropelek wody lub cząsteczek lodu, które wcześniej były parą i uległy przemianie).
Drobne krople tworzą aerozol, który wygląda niczym mleko i znacznie ogranicza widoczność, zwiększając np. ryzyko wypadków na drogach czy powodując opóźnienia na lotniskach. W przypadku mgły maksymalna widoczność to 1000 m. Jeśli widać dalej, nie ma już mgły, a jest zamglenie.
Jak powstaje mgła? Główną przyczyną jest mieszanie się zimnego powietrza z cieplejszym i wilgotnym. W wyniku ochłodzenia ciepłe powietrze zaczyna się skraplać. W dużym skrócie: para wodna ulega kondensacji, czyli zmianie z gazu w krople wody lub lód (w zależności od temperatury).
Do takiej sytuacji może dojść w momencie, gdy temperatura powietrza spadnie poniżej temperatury punktu rosy. Im większa wilgotność oraz różnica temperatur, tym gęstsza mgła. Ruch powietrza, czyli wiatr, może z kolei powodować zwiększenie grubości chmury mgły, która wznosi się jeszcze wyżej.
Mgła najczęściej pojawia się w okresie jesienno-zimowym - zarówno przy dodatniej, jak i ujemnej temperaturze. Średnia częstotliwość dni z mgłą w Polsce to przykładowo: 4-12 dni w październiku i 1-3 dni w czerwcu.
W jakich miejscach tworzy się mgła? Znacznie częściej można zaobserwować ją na obszarach górskich, polnych, leśnych i podmokłych, a także w okolicy wody, np. jezior, morza. Nierzadko tworzy się jednak również w miastach, szczególnie w zimniejszych miesiącach. Wszystko zależy od tego, z jakim rodzajem mgły mamy do czynienia.
Najczęściej spotykane rodzaje mgły to:
- radiacyjna (z wypromieniowania) - pojawia się późną nocą i wczesnym rankiem (gdy jest bezchmurnie i bezwietrznie), kiedy powierzchnia ziemi oddaje ciepło i ulega ochłodzeniu, zwykle jest zjawiskiem lokalnym i powstaje nad gruntem (nie nad zbiornikiem wodnym);
- adwekcyjna (napływowa) - wytwarza się, gdy nad zimne podłoże napływa fala cieplejszego powietrza, najczęściej można ją zaobserwować w okolicy morza i oceanu (zimą i jesienią ciepłe powietrze napływa nad ląd z wody, a wiosną i latem odwrotnie);
- frontowa - tworzy się w momencie spotkania dwóch frontów atmosferycznych o różnych właściwościach, kiedy powietrze ciepłe miesza się z zimnym (np. po burzy), można obserwować ją na dużej przestrzeni;
- z wyparowania - powstaje, kiedy woda zaczyna parować np. z jeziora, terenu podmokłego lub z gruntu po deszczu, a temperatura powietrza ulega ochłodzeniu;
- zboczowa (orograficzna) - pojawia się na terenach górskich, kiedy ciepłe powietrze wznosi się do góry i ulega ochłodzeniu.
Mgła to zjawisko, które w zależności od warunków trwa od kilku minut do nawet kilku godzin. Kiedy mgła opada? Najczęściej znika już w momencie wschodu słońca (szczególnie gdy jest to mgła radiacyjna). Dzieje się tak dlatego, że promienie słoneczne ogrzewają otoczenie. Pod wpływem słońca i zwiększającej się temperatury kropelki wody zmieniają stan skupienia na gazowy, czyli przekształcają się w parę wodną. Później stopniowo się rozpływają.
Światło odgrywa również istotną rolę w percepcji mgły. W końcu woda jest przezroczysta, a mgła ma kolor mleka i utrudnia widoczność. Dlaczego? W kroplach wody czy lodu ma miejsce odbicie światła, a promienie zmieniają kierunek.
