Tajemnicze siedziby Majów
Wielu ludzi co roku odwiedza miejsca, w których od tysięcy lat stoją fascynujące, monumentalne budowle Majów. Choć nazwy miast Majów zaginęły gdzieś w dawnej przeszłości, ich architektura do dziś robi ogromne wrażenie na turystach. Poniżej przedstawiamy kilka takich miast oraz ich nierozwiązane po dziś dzień tajemnice.
Za "klasyczne" stanowiska Majów uważa się miasta z różnych obszarów - uwzględnia się przy tym ich wielkość i znaczenie w okresie szczytowego rozkwitu, a także współczesne kryteria archeologiczne (np. styl i typ zabytków architektonicznych). Wybraliśmy dla was te, które należą do najważniejszych i dostarczają dużej ilości cennych informacji na temat życia wszystkich warstw społeczeństwa Majów.
Miejsce: północny wschód półwyspu Jukatan, Meksyk
Szczyt rozwoju: X-XIII w. n.e.
Miasto Chichén Itzá należało do najważniejszych ośrodków poklasycznej historii Majów i od 2007 r. jest jednym z 7 współczesnych cudów świata. Do najbardziej charakterystycznych zabytków zaliczają się tu objęte ochroną piramidy ze słupami ozdobionymi wizerunkami upierzonych węży.
Znamy 7 tego typu budowli, najwyższą z nich stanowi świątynia Kukulkána, tzw. El Castillo. Na północno-zachodnim brzegu tej piramidy dwa razy w roku (podczas zachodu słońca w trakcie wiosennej i jesiennej równonocy) pojawia się sam Kukulkán - Pierzasty Wąż. Światło słoneczne załamuje się na brzegu budowli i zgromadzeni mogą podziwiać efekt promieniejącego węża pełzającego po piramidzie.
Kolejnym ciekawym budynkiem jest El Caracol. Ma on spiralne schody (de caracol oznacza w języku hiszpańskim spiralny, kręty) i okna umieszczone na obwodzie, tak aby można było obserwować poszczególne planety. W Chichén Itzá znajduje się też największe boisko do gry w piłkę, mierzy 146,3 x 36,5 m i jest otoczone 8-metrowym murem.
Interesujące są też inne obiekty, np. świątynia wojowników, Platforma Orłów i Jaguarów oraz święta studnia cenote (cenote - zatopiona jaskinia krasowa). Wykopaliska odkryły również wiele interesujących artefaktów, niezwykłą tarczę oraz turkusową mozaikę i tron w postaci czerwonego jaguara z 73 tarczami nefrytowymi przedstawiającymi cętki jaguara.
Miejsce: północ Gwatemali
Szczyt rozwoju: VII-IX w. n.e.
Tikal jest uważane za najsłynniejsze i najbardziej znane centrum jednego z kilku najsilniejszych królestw Majów. Choć eksplorację terenu rozpoczęto tu już w 1556 r., znaczna część budowli cały czas czeka na swe odkrycie. Sześć dużych piramid świątynnych zalicza się do najwyższych budynków na obszarze państw Majów, najwyższa z nich mierzy 69,8 m, najniższa zaś 43,6 m. Budowle w Tikal wyjątkowe także ze względu na swe niezwykłe wytworne rzeźby. Nadproża portalowe z rzadkiego drewna drzewa Manilkara zapota wraz z rzeźbami przechowują dziś w muzea całego świata, m.in. Muzeum Archeologiczne w szwajcarskiej Bazylei.
Miejsce: południe półwyspu Jukatan, północno-zachodni Honduras
Szczyt rozwoju: V-VIII w. n.e.Miasto Copán, leżące nad rzeką o tej samej nazwie, było ważnym ośrodkiem naukowym Majów. Pod względem architektonicznym centrum miasta tworzy zespół piramid, świątyń i tarasów (położone na obszarze 30 ha).
Trzy niezwykłe świątynie zostały poświęcone zjawiskom astronomicznym. Do wyjątkowych obiektów należą: ołtarz na którym wykuto imiona 16 wielkich królów Copanu, schody z napisami (2500 glifów pokrywa 63 stopnie), rytualny plac do gry w kauczukową piłkę i liczne kamienne stele.
Copán jest interesujący także ze względu na to, że badania archeologiczne w znacznej mierze "przeprowadziła" tu sama rzeka, która przepływa przez to miejsce. Po tym, jak miasto zostało opuszczone, zmieniła ona kierunek biegu i przecięła główną grupę budowli. Brzegi "nowego" koryta osiągają wysokość 36 m i widać na nich szereg poziomów wcześniejszych warstw. Po 1935 r. archeolodzy ponownie zmienili bieg rzeki.
Ważnym znaleziskiem z obszaru Copánu były dwa fragmenty złota w nogach wydrążonego posążku. Jest to interesujące nie tylko dlatego, że Majowie praktycznie nie przetwarzali złota, lecz także z uwagi na to, że są to jedyne kawałki metalu odnalezione w budowli z okresu klasycznego.
Miejsce: Półwysep Jukatan, Meksyk
Szczyt rozwoju: ok. 800 n.e.
Jedno z największych i najważniejszych miast Majów, którego początki sięgają późnego okresu preklasycznego. Miejsce to stopniowo nabierało znaczenia, a wraz z tym rosła liczba jego mieszkańców (ok. 830 r. n.e. było ich 20 tys.). Na powierzchni 48 km2 leży tu kilkaset budowli. Do najbardziej zdumiewających odkryć archeologicznych należy Świątynia Siedmiu Lalek nazwana tak od siedmiu terakotowych figurek kobiecych znalezionych w jej murach.
Obiekt jest usytuowany tak, że przy wschodzie słońca podczas równonocy wiosennej i jesiennej jego pierwsze promienie przechodzą bezpośrednio przez bramę główną. Moment ten, poza tym że dostarczał niezwykłych efektów wizualnych, oznaczał czas rozpoczęcia siania i zbiorów.
Miejsce: Półwysep Jukatan, Meksyk
Szczyt rozwoju: między IX-X w. n.e.
W kolejnym ważnym mieście na Jukatanie w czasach jego szczytowego rozwoju żyło nawet 25 tys. mieszkańców. Nazwa Uxmal (wymawiana [uszmal] oznacza "trzykrotnie przebudowany") powstała prawdopodobnie dlatego, że główny kompleks tutejszych obiektów był faktycznie trzykrotnie przebudowywany. Uxmal stanowi centrum obszaru tzw. stylu Puuc i odznacza się dużą liczbą wspaniałych budowli.
Charakterystyczne ornamenty w kamieniu i mozaikowe fasady są unikalne na skalę świaotwą. Mozaiki charakteryzują się imponującymi rozmiarami, złożona mozaika czterech fasad Pałacu Królów składa się z 20 tys. kamieni.
Rafał Zaranek
