Starsi pamiętają lepiej
Uważa się, że starsze osoby są skazane na kłopoty z pamięcią. Okazuje się jednak, że nawet zawieszony na klamce parasol, pełniący funkcję "przypominajki", może sprawić, że z pamięcią seniorów nie będzie tak źle.
Osobom starszym i ludziom z osłabioną pamięcią prospektywną - dotyczącą planów na przyszłość - w sprawnym funkcjonowaniu mogą pomagać bodźce związane z czynnością, którą mają zrobić - np. alarmy w komórce czy karteczki z przypomnieniami. Badania nad pamięcią prospektywną są prowadzone w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej.
Pamięć prospektywna, jedna z podstawowych form pamięci, pozwala pamiętać o działaniach, które chcemy wykonać w przyszłości np. o naszych intencjach i zamiarach.- Znaczenie pamięci prospektywnej jest bezcenne dla normalnego funkcjonowania człowieka. Trudno sobie wyobrazić, co by było, gdybyśmy byli jej pozbawieni - mówi dr Rafał Albiński, psycholog z Interdyscyplinarnego Centrum Stosowanych Badań Poznawczych SWPS i autor badania. - W moim badaniu skoncentrowałem się na analizie tego, jak proces starzenia się i obniżony nastrój wpływają na jej funkcjonowanie - dodaje psycholog.
Wyniki badania dr. Albińskiego pokazują także, że działania pamięci prospektywnej wcale nie muszą osłabiać stany depresyjne. Wręcz przeciwnie - w niektórych sytuacjach obniżony nastrój sprzyja koncentracji na wykonywanym zadaniu.
Dr Albiński zaznacza, że choć ta część uzyskanych rezultatów wymaga jeszcze potwierdzenia w dodatkowych eksperymentach, to uzyskane przez niego wyniki są dobrą wiadomością dla osób zmagających się z obniżonym nastrojem. W najgorszej sytuacji problemy z pamięcią prospektywną mogłyby bowiem pogłębiać depresję - osoba zapominająca o zaplanowanych działaniach może bowiem doświadczać kolejnych porażek w codziennym funkcjonowaniu.
Pamięć prospektywna jest odpowiedzialna za pamiętanie o tzw. odroczonych intencjach - wszelkich działaniach, które chcemy wykonać w przyszłości. Może tu chodzić zarówno o sprawy prozaiczne (np. kupienie chleba po wyjściu z pracy), jak i bardziej znaczące (np. punktualne stawienie się na rozmowę kwalifikacyjną). W pamiętaniu ważne jest nie tylko to, co chcemy zrobić, ale również to, kiedy należy wykonać zaplanowaną czynność. Czasem bodźcem do działania jest jakieś zewnętrzne wydarzenie (np. widok piekarni, który przypomni o chęci kupienia chleba) i wtedy mamy do czynienia z pamięcią prospektywną z tzw. kontekstem zdarzeniowym. W innych sytuacjach to czas odgrywa decydującą rolę (to nadchodzenie pewnego czasu, np. na rozmowę kwalifikacyjną, wskazuje, że należy wykonać zamiar), wtedy badacze mówią o pamięci prospektywnej z tzw. kontekstem czasowym.Dr Rafał Albiński badania zrealizował w ramach projektu doktorskiego pod kierunkiem prof. Grzegorza Sędka, dyrektora Interdyscyplinarnego Centrum Stosowanych Badań Poznawczych (ICACS).
W ICACS prowadzone są międzynarodowe programy badawcze, dotyczące takich dziedzin, jak poznawcze starzenie się, psychopatologia poznawcza czy poznanie społeczne. W obszarze zainteresowań Centrum znajdują się także poznawcze zaburzenia edukacyjne (bezradność intelektualna) oraz badania nad poznawczymi konsekwencjami ADHD oraz PTSD (stres pourazowy).
