Podziemne wody w jaskiniach krasowych Gór Dynarskich na Bałkanach zamieszkuje przedziwne stworzenie. Jest to gatunek salamandry, który jest niezwykle ciekawy. Odmieniec jaskiniowy, bo tak się nazywa, jest ślepy, długowieczny i na dodatek mało ruchliwy. Naukowcy zbadali ten gatunek i okazało się, że jeden okaz nie poruszał się przez siedem lat!
Odmieniec jaskiniowy jest zwierzęciem, któremu obce jest poczucie adrenaliny. Jego siła tkwi w minimalistycznym stylu życia. Salamandra zamieszkuje tereny niemal całkowicie pozbawione światła, zatem zmysł wzroku się u niej nie wykształcił. Stworzenie jednak nadrabia innymi cechami: ma doskonały węch i słuch oraz wyczuwa ruch wody.
Tego nietypowego płaza możemy spotkać w płynących wodach w jaskiniach na terenie Słowenii, Chorwacji oraz Bośni i Hercegowiny. Naukowcy z Węgier postanowili przyjrzeć się gatunkowi z bliska i dowiedzieć się więcej na temat jego trybu życia w tak ekstremalnych warunkach.
W 2010 roku badacze złapali w jaskini w Bośni i Hercegowinie siedem okazów. Następnie oznaczyli, a potem wypuścili z powrotem od ich naturalnego środowiska. W kolejnych latach powtórzyli próby i oznaczyli kolejne kilkanaście salamandr. Łącznie zbadano 19 okazów odmieńca jaskiniowego. Aż do 2018 roku naukowcy poprowadzili kilka kontroli, sprawdzając jak i gdzie poruszały się płazy.
- Większość schwytanych osobników poruszała się w ciągu kilku lat na odległość mniejszą niż 10 metrów. Wałęsają się wokół siebie i prawie nic nie robią - napisał zoolog Gergely Balázs z Uniwersytetu Eötvös Loránd.
Jeden osobnik jednak zaskoczył wszystkich. Podczas kontroli odnaleziony został dokładnie w tym samym miejscu po 2569 dniach, czyli po ponad siedmiu latach! Jest to najprawdopodobniej rekord bezruchu w świecie zwierząt.
Dlaczego odmieniec jaskiniowy jest taki "niemrawy"? Wskazuje na to jego powolny metabolizm i inne aktywności życiowe. Płazy rozmnażają się niezwykle rzadko, bo jedynie raz na 12 lat, ale wówczas składają do 70 jaj. Ponadto zwierzęta są długowieczne. Średnia długość ich życia to 68,5 roku, ale wiele osobników śmiało może przekroczyć magiczne 100 lat!
Podwodne salamandry są również odporne na długotrwały głód. Wytrzymają bez pożywienia nawet kilka lat. Ale kiedy przyjdzie pora na posiłek to nie wybrzydzają i żywią się małymi krabami, ślimakami, a czasami też owadami.
Całe życie spędzają pod wodą, co jest ewenementem w przypadku płazów. Rodzą się, rozwijają i umierają w środowisku wodnym.
Naukowcy stwierdzają, że odmieńce jaskinowe, które żywią się sporadycznie, rozmnażają się równie rzadko i żyją niekiedy ponad 100 lat, to muszą być bardzo ostrożne energetycznie. Wówczas najlepszym sposobem na oszczędzanie energii jest ograniczenie ruchów do absolutnego minimum.
