Eksplozja rakiety o napędzie atomowym. Rosja zmaga się z nuklearną katastrofą?

Jeszcze wczoraj rosyjskie władze cywilne i wojskowe informowały, że wybuch nie spowodował zagrożenia i mieszkańcy okolic Siewierodwińska nie muszą się niczego obawiać. Dziś, 13 sierpnia o 14.20 polskiego czasu, władze wojskowe poinformowały, że "od godziny 5:00 do 8:00 rano dnia 14 sierpnia 2019 roku będzie przeprowadzona ewakuacja mieszkańców wsi Nionoksa. W tym celu zostanie wysłany pociąg, który ewakuuje mieszkańców na czas prowadzenia prac na poligonie".

Rosyjskie władze utrzymują, że ewakuacja nie jest związana z wybuchem z 8 sierpnia.

"To zaplanowane wydarzenie. Odbywa się regularnie, mniej więcej raz w miesiącu" - mówił lokalnej telewizji jeden z mieszkańców. Tymczasem, według agencji TASS mieszkańcy zostali skierowani na badania do moskiewskiego centrum medycznego, gdzie wcześniej przewieziono rannych w wybuchu, a lekarze zostali zmuszeni do podpisania klauzuli poufności.

Tuż po wybuchu lokalne władze poinformowały, że zarejestrowano "krótkotrwały" wzrost promieniowania. W komunikacie władz Siewierodwińska, który wkrótce zniknął, można było przeczytać: "Od 11:50 do 12:20 poziom promieniowania skoczył do 2 mikrosiwertów na godzinę, podczas gdy naturalne tło wynosi 0,1 - 0,2 mikrosiwertów". 

W piątek władze miasta wycofały komunikat bez żadnych wyjaśnień, a rosyjskie ministerstwo obrony podkreśliło, że w wyniku eksplozji do atmosfery nie przedostały się żadne szkodliwe substancje i zapewniło, że promieniowanie jest w normie. Dziś rosyjskie władze w końcu przyznały, że odczyty przewyższały emisję tła naturalnego od 4 do 16 razy.

W nocy z 9 na 10 sierpnia rosyjska Państwowa Korporacja Energii Jądrowej Rosatom wydała komunikat, w którym napisano, że dwóch jej pracowników zmarło dwa dni wcześniej na poligonie w regionie Archangielska. Kolejne trzy odniosły obrażenia i oparzenia o różnym nasileniu.

Wkrótce pojawił się kolejny komunikat. "W wyniku incydentu na poligonie w regionie Archangielska, podczas testowania reaktywności eksperymentalnej cieczy do systemów napędowych, zginęło pięciu pracowników korporacji państwowej Rosatom. Są jeszcze trzy osoby z obrażeniami i oparzeniami o różnym stopniu, które objęte są specjalistyczną opieką medyczną" - brzmiał komunikat Rosatomu, cytowany przez agencję TASS.

Wkrótce Rosatom, pod naciskiem opinii publicznej, opublikował nazwiska i zdjęcia osób, które zginęły podczas testów pod Archangielskiem: Władysław Nikołajewicz Janowski, Aleksiej Nikołajewicz Wyszynin, Siergiej Jewgiejewicz Piczugin, Jewgienij Juryjewicz Koratajew i Wiaczesław Juryjewicz. Niedługo później pojawiła się lista osób, która została napromieniowana.

Obie listy pojawiły się dopiero, kiedy mimo zapewnień władz, że zagrożenie nie istnieje, opublikowane zostały filmy pokazujące działania wojska i ratowników. Na filmach widać sześciu najciężej rannych, którzy zostali dostarczeni śmigłowcami do Moskwy i lekarzy ubranych w kombinezony antyradiacyjne. Takie same ubrania mieli kierowcy karetek i pracownicy szpitala.

Lokalne media poinformowały, że wszystkie ubrania rannych zostały spalone natychmiast po hospitalizacji. To samo zrobiono z ubraniami lekarzy, którzy hospitalizowali rannych w szpitalach w Archangielsku. Spanikowani mieszkańcy obwodu zaczęli masowo kupować jod. W tym samym czasie władze zapewniały, że żadne niebezpieczeństwo nie istnieje.

Jednocześnie Greenpeace, powołując się na komunikat władz w Siewierodwińsku poinformował, że poziom promieniowania 20-krotnie przekroczył normę. Potwierdziła tę informację należąca do ONZ Komisja Przygotowawcza ds. Organizacji Traktatu o Całkowitym Zakazie Prób Jądrowych, mająca siedzibę we Wiedniu, która oświadczyła, że została zarejestrowana aktywność sejsmiczna i infradźwiękowa na poligonie testowym w pobliżu Archangielska.

W okręgu Nionoksa znajduje się państwowy centralny morski poligon doświadczalny marynarki wojennej Rosji. Reuters pisze, powołując się na Rosatom, że wypadek był związany z "izotopowymi źródłami zasilania". Nie podano więcej szczegółów dotyczących typu rakiety ani rodzaju napędu.

W rosyjskich mediach pojawiają się spekulacje dotyczące przyczyn. Mówi się o "eksplozji atomowego generatora", o awarii nowego napędu, a także o tym, że przez przypadek Rosjanie mogli uszkodzić transportowiec "Serebrianka", który na pokładzie przewoził paliwo jądrowe.

Rosyjscy i amerykańscy eksperci informują, że jednostka została zarejestrowana na zdjęciu satelitarnym amerykańskiej firmy Planet. Amerykanie podejrzewają, że "eksplozja w jakiś sposób wpłynęła na ten okręt, prowadząc do wycieku promieniowania". Jednocześnie rosyjski serwis Lenta.ru informuje, że "Serebrianka" bardzo często zabezpiecza testy na poligonie nad Morzem Białym. Między innymi najnowszej rakiety o napędzie atomowym 9M730 Buriewiestnik. Amerykański analityk Jeffrey Lewis podejrzewa, że eksplozja tej rakiety mogła być przyczyną skażenia.

Nie byłby to pierwszy tego typu problem z rakietami 9M730 Buriewiestnik. Dotychczas przeprowadzono cztery nieudane testy pocisku. Wedle doniesień były przeprowadzone pomiędzy listopadem 2017 a lutym 2018 roku. Najkrótsza próba trwała zaledwie cztery sekundy, najdłuższa dwie minuty, a pocisk pokonał odległość ok. 35 km.

Wówczas zastanawiano się, czy nie doszło do awarii i skażenia terenu. Rosjanie jednak informowali, że do żadnych problemów nie doszło. Niedługo później norweski portal The Barents Observer poinformował, że w rejonie granicy norwesko-rosyjskiej zanotowano podwyższony poziom promieniowania radioaktywnego. W sierpniu 2018 roku norweska agencja rządowa, zajmująca się badaniami atomowymi wysłała do władz rosyjskich zapytanie w sprawie katastrofy pocisku manewrującego. Rosjanie nie odpowiedzieli.

Dzień później rozpoczęli operację poszukiwawczo-ratowniczą, która - jak się okazało - miała na celu znalezienie rozbitego w listopadzie 2017 roku pocisku 9M730 Buriewiestnik. W poszukiwaniach wzięły udział trzy okręty. W tym "Serebrianka",  na pokładzie której znajduje się specjalistyczna aparatura, niezbędna do prowadzenia działań z materiałami radioaktywnymi.

Jak informował magazyn MilMag: "System rakietowy 9M730 Buriewiestnik został ujawniony 1 marca 2018 roku przez prezydenta Władimira Putina podczas corocznego przemówienia do Zgromadzenia Federalnego. Zaprezentowano wówczas również wizualizacje i fotografie prototypu ciężkiego, międzykontynentalnego pocisku balistycznego RS-28 Sarmat, hipersonicznego pocisku rakietowego Ch-47M2 Kindżał, torpedy (bądź podwodnego bezzałogowca) o napędzie nuklearnym Posejdon, hipersonicznego pojazdu szybującego Awangarda czy systemu laserowego Pierieswiet. Nazwy większości systemów zostały wybrane w wyniku publicznego głosowania".

Flota Północna Federacji Rosyjskiej od kilku lat nie ma dobrej passy. W październiku 2018 roku agencja RIA Nowosti poinformowała, że podczas remontu doszło do poważnego wypadku, w wyniku którego zatonął dok pływający PD-50. Około północy 29 października nastąpiło przerwanie dostaw energii elektrycznej, co spowodowało niespodziewany i niemożliwy do powstrzymania, napływ wody zaburtowej do zbiorników balastowych doku. PD-50 zaczął przechylać się na burtę. Przechyłu nie wytrzymały dwa żurawie wieżowe, z których jeden spadł na pokład lotniskowca "Admirał Kuzniecow", a drugi na nabrzeże.

Przechył doku spowodował zsuwanie się kadłuba "Admirała Kuzniecowa" po kilblokach - podporach podpierających stępkę jednostki wewnątrz PD-50. Zdecydowano się jak najszybciej wyprowadzić okręt przy pomocy holowników do basenu portowego. Kiedy tylko kadłub zszedł z doku, ten w wyniku falowania i wody napływającej do zbiorników balastowych, osiadł na dnie.

Dla Rosjan zatopienie doku to ogromny problem - PD-50 jest największym dokiem, jaki posiadają na północy. Oznacza to, że Flota Północna straciła zdolność do remontów i przeglądów okresowych krążowników, niszczycieli i - co gorsza - atomowych lodołamaczy, które zimą osłaniały rejsy okrętów bojowych.

***Zobacz materiały o podobnej tematyce***