Zaparcia: Wstydliwy problem

Zaparcia, określane również jako zatwardzenie lub obstrukcja, to z definicji trudności w defekacji (wypróżnieniu). Równocześnie o zaparciach mówi się wówczas, gdy wypróżnienia występują zbyt rzadko (rzadziej niż co drugi dzień).
Występowanie zaparć może być związane zarówno z trybem życia, jak i z zaburzeniami czynności jelit. Zaparcia mogą często występować w przypadku osób, których dieta zawiera niewielkie ilości produktów płynnych oraz pokarmów bogatych w błonnik.

Ponadto za warunki sprzyjające powstawaniu zaparć uznaje się siedzący tryb życia, czy niewielką ilość wysiłku fizycznego. Biorąc pod uwagę wiek pacjentów, u których zaparcia występują z największą częstotliwością, stwierdzono, iż są to osoby starsze oraz noworodki. Również kobiety ciężarne są obarczone podwyższonych ryzykiem zaparć.
Zaburzenia czynności jelit powodujące wystąpienie zaparć to między innymi: niedrożność jelit, blizny w obrębie jelit, czy zmiany nowotworowe. Pośród przyczyn powstawania zaparć wyróżnia się także "lekceważenie" sygnałów o konieczności wypróżnienia (czyli celowe opóźnianie wypróżnienia). Nie bez znaczenia dla funkcjonowanie jelit pozostaje także stres.

Zaparcia można zlikwidować wprowadzając odpowiednie zmiany w naszej diecie (zwiększenie podaży błonnika i płynów, ograniczenie tłustych potraw). Wymaga to jednak dużej determinacji, gdyż chwilowe modyfikacje dietetyczne, przyniosą jedynie chwilową poprawę. Warto zatem w sposób doraźny korzystać z zasobów natury, dostępnych w postaci łatwych do połknięcia tabletek (takich jak Alax).

Alona, czyli stężały sok z różnych gatunków aloesu, zawiera tak zwane antraglikozydy (związki te charakteryzują się łagodnym lub silnym działaniem przeczyszczającym, w zależności od budowy cząsteczki). Mechanizm działania przeczyszczającego aloesu polega na ograniczaniu "ucieczki" jonów sodowych i wody z jelit do krwi, a równocześnie prowokacji napływu wody z krwi do jelit, dzięki czemu masy kałowe zostają upłynnione. Upłynnienie mas kałowych, daje w efekcie ułatwione i bezbolesne wypróżnienie.

Kora kruszyny także zawiera antrazwiązki. Mechanizm działania kruszyny polega na drażnieniu zakończeń nerwowych jelit, co w efekcie powoduje wzmożenie ich ruchów perystaltycznych (umożliwiających przesuwanie się mas kałowych) oraz na hamowaniu odprowadzania wody z jelit. Działanie kory kruszyny można uznać za lekko przeczyszczające, a aloesu - silnie przeczyszczające. Pierwsze efekty zastosowania powyższych wyciągów roślinnych mogą wystąpić nawet po 8 godzinach. Dlatego też zaleca się przyjmowanie preparatów przeczyszczających przed snem, aby rano móc z łatwością dokonać wypróżnienia.

Preparaty zawierające tzw. antrazwiązki (aloes, kruszynę) mają pewne przeciwwskazania do stosowania. Głównym jest wiek pacjenta - powinien on wynosić co najmniej 12 lat. Takie zalecenia posiadają praktycznie wszystkie preparaty o działaniu przeczyszczającym. W przypadku dzieci do 12 roku życia powinno się zastosować wyłącznie leczenie dietetyczne (jabłka ze skórką, śliwki, figi). Kolejnymi przeciwwskazaniami są: nadwrażliwość (uczulenie) na składniki preparatów, niedrożność i zwężenia jelit, atonia jelit, inne choroby jelit, zapalenie wyrostka robaczkowego, oraz ciąża (środki przeczyszczające mogą powodować poronienia).

W przypadku leków zawierających antrazwiązki zaleca się tylko stosowanie doraźnie (nie dłużej niż tydzień). Zwykle należy przyjąć 1-2 tabletek preparatu wieczorem, niedługo przed snem i popić szklanką przegotowanej wody. Dokładna instrukcja stosowania znajduje się w opakowaniu preparatu i należy się do niej bezwzględnie stosować. Należy podkreślić, że skuteczność preparatów na zaparcia podnosi picie większych ilości płynów (najlepiej niegazowanej wody średnio zmineralizowanej) w ilości 1,5-2 litry na dobę.

Preparaty przeczyszczające pobudzają nasze jelita do pracy. Jeżeli będą one stale przyjmowane, nasze jelita "rozleniwią się" i nie będą same prowokować wypróżnień. Dlatego tak ważne jest, aby preparaty przeczyszczające przyjmować tylko w chwili występowania zaparć. Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceuta, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża twojemu życiu lub zdrowiu.

Grzegorz Gowiak